Muzium Diraja Greenwich sahkan ianya “Jong Foochow”

Muzium Diraja Greenwich (RMG) di London berkata bahawa gambar model kapal dalam koleksinya dikaitkan dengan betul sebagai “jong Foochow”, mengikut katalognya.

Alex Grover, penolong kurator gambar bersejarah dan rancangan kapal muzium, berkata model itu dibuat oleh pembuat China Tung Ya.

Bagaimanapun, katanya, reka bentuk jong di rantau Asia Tenggara berkemungkinan mempunyai persamaan dengan kapal China disebabkan oleh proses silang budaya.

Grover menjawab pertanyaan Malaysiakini selepas ahli akademik Universiti Putra Malaysia Rozita Che Rodi dan Hashim Musa menerbitkan kertas kerja menggunakan gambar yang sama sebagai contoh “model jong Melayu”.

Sebelum ini, sejarawan Perancis Serge Jardin (gambar atas) menyatakan gambar itu, yang dikaitkan dengan Muzium Bahari di Jakarta, sebenarnya adalah sebahagian jong Foochow dalam koleksi RMG.

“Selepas berunding dengan rakan sekerja lain, kami percaya bahawa model yang dinyatakan adalah dikaitkan dengan betul,” kata Grover

“Ini berdasarkan asal yang diketahui yang menyatakan bahawa model ini dibuat pada tahun 1938 oleh Tung Ya di China.

“Ia telah ditugaskan oleh Leftenan Komander David Waters, yang berkhidmat di Stesen China pada kapal pengangkut pesawat HMS Eagle pada masa itu,” katanya.

Persamaan meluas

Waters mempunyai minat yang besar terhadap jong Cina dan menyumbangkan koleksi fotografi yang secara eksklusif menumpukan terhadap jong Cina, tambah Grover.

“Dengan mengambil kira semua ini, kami menyimpulkan model itu adalah jong Cina Foochow.

“Kami memahami, bagaimanapun, kemungkinan terdapat proses pengaruh silang budaya dalam reka bentuk jong di Asia Tenggara, yang menghasilkan persamaan yang meluas di seluruh rantau ini,” kata Grover.

Serge juga menegaskan muzium RMG tidak mengetahui sama ada salinan model atau gambar model itu dipaparkan di muzium lain, termasuk Muzium Bahari.

Muzium Indonesia dan dua ahli akademik UPM masih belum menjawab e-mel Malaysiakini mengenai perkara itu.

UPM telah mempertahankan kertas itu manakala Jurnal Penyelidikan Akademik Antarabangsa dalam Perniagaan dan Sains Sosial – jurnal yang menerbitkan kertas kajian itu pada November tahun lepas – sedang menyiasat isu itu.

Kepulauan Melayu terkenal dengan kepakaran pembinaan kapal

Pemahaman ahli sejarah tentang asal usul perkataan Inggeris “junk” mempunyai kesimpulan yang berbeza.

Sesetengah, seperti sarjana sejarah Asia Tenggara terkemuka Anthony Reid, berkata ia berasal daripada perkataan Jawa lama “jong”, yang bermaksud kapal manakala yang lain mengatakan ia berasal dari perkataan Cina “chuan”, yang juga bermaksud kapal atau perahu.

Bagaimanapun, Reid berkata rekod Cina kuno menyenaraikannya sebagai perkataan Melayu manakala perkataan Jawa lama “jong” ditemui dalam inskripsi Jawa lama abad kesembilan.

“Ia pastinya telah memasuki bahasa Melayu (leksikon) pada abad ke-15 apabila senarai perkataan Cina mengenal pasti ia sebagai perkataan Melayu untuk kapal.

“Kod Maritim Melayu (Hukum Kanun Melaka), pertama kali dibuat pada akhir abad kelima belas, menggunakan kata jong secara rutin sebagai perkataan untuk kapal barang.

“Namun, perkara yang menarik untuk tujuan saya sekarang ialah perkataan itu digunakan secara sembarangan dalam sumber terawal untuk kedua-dua kapal China dan kapal milik tempatan yang belayar di perairan Asia Tenggara,” tulis Reid dalam bukunya, Charting The Shape of Early Modern Southeast Asia.

Rekod Portugis dari tahun 1500an menyatakan bahawa kapal Cina diperbuat daripada kayu lembut yang disambung dengan paku manakala jong Jawa diperbuat daripada kayu jati, dicantumkan dengan penyumbat (dowel).

Kapal hibrid Laut China Selatan

Jardin membangkitkan isu gambar khusus dalam kertas UPM untuk mengkritik piawaian penyelidikan dan akademik.

Bagaimanapun, di media sosial, ia telah mencetuskan perbahasan budaya, dengan sesetengah pihak menganggap kenyataan sejarawan asing itu bermakna orang Melayu tidak tahu membina jong dan bergantung kepada kepakaran pelaut Cina.

Walaupun terdapat pandangan yang berbeza mengenai etimologi perkataan (Inggeris) “junk” atau “jong” (Melayu), sejarawan bersetuju bahawa kepulauan Melayu terkenal dengan penghasilan kapal besar.

Rekod sejarah menunjukkan bahawa pada tahun 1400an dan 1500an, rantau Asia Tenggara dipenuhi dengan jong yang dibina oleh pembuat kapal tempatan.

Jong itu digunakan untuk mengangkut komoditi, termasuk untuk perdagangan di seluruh Asia, dan sebagai sumber kuasa tentera laut.

Reid berkata menjelang abad keenam belas, kapal kargo besar itu mempunyai pelbagai pengaruh dan boleh dirujuk sebagai sejenis jong hibrid “Laut China Selatan.”

“Bukti arkeologi marin ialah laut Asia Tenggara dikuasai pada abad ke-16 oleh kapal kargo besar jenis biasa, menunjukkan ciri-ciri kebanyakannya Asia Tenggara tetapi dengan campuran Cina.

“Bukti sastera memberitahu kita bahawa ini dikenali sebagai jong, dengan tiga atau empat tiang layar dan pelbagai badan kapal, dan ia dikendalikan oleh ‘orang Jawa’, serta oleh orang Cina dan Melayu,” kata Reid pada bukunya yang diterbitkan pada tahun 1999.

Sumber: MK

Kongsikan kepada keluarga dan rakan anda

Baca Artikel Menarik: